روش و سبک جدیدی در هنر معماری آغاز نمود. در معماری نوین اندیشه های خلاقانه همراه با نوع کارکرد، با یکدیگر ترکیب می گردند که نتیجه آن طرح معماری اجرا شده ای هست که پبش از آن وجود نداشت.
آیا معماری مدرن نوعی دانش و تکنولوژی است؟
آرشیتکت ها (معماران) که شیوه کارشان نوین بود، تلاش می کردند. شیوه نگرش مدرن را در قالب دانش و مهندسی و تکنولوژی، با جهان در حال تغییر و تحول هم سو نمایند. اروپا که در حال صنعتی شدن بود، تاثیر بسزایی از معماری نوین پذیرفت. این تاثیر در دیگر نقاط جهان هم به چشم می خورد. سازه های نخستین هنر معماری مدرن برج های بلند و آسمان خراش ها بودند. مواد و مصالح مورد نیاز اجرای سازه های نوین چیزی نبود جز بتن، فولاد و شیشه. نورگیری در بطن معماری مدرن از اهمیت فراوانی برخوردار بود.
سادگی در طراحی و اجرای فرم و نما در معماری مدرن
یکی از برجسته ترین اصول معماری نوین سادگی در طراحی و اجرای فرم و نمابه شمار میرود. معماری نوین به شدت کارکردی قدرتمند داشت و از مدرنیزاسیون بالایی برخوردار بود اولویت نخست معماری نوین طراحی ساده همراه با خلاقیت و آفرینشگری در فرم و نما می شد. نقطه عطف ماجرای حرکت معماری، در حقیقت یک رنسانس بزرگ بود که هنر معماری از کلاسیک به نوین تغییر جهت و محتوا یافت. ساختمان هایی مانند قصرها و کلیساها در معماری نوین از اهمیت خیلی کمی برخوردار بود. به جاست که به سخن یکی از معماران بزرگ لودویگ میس ون دروهه در ارتباط با معماری نوین اشاره کنیم که گفته است: کمتر بیشتر است! این سخن در تبیین و تکامل معماری نوین تاثیر بسزایی گذاشته است.
ویژگی های معماری مدرن چیست؟
نخستین و مهم ترین ویژگی معماری نوین خردگرایی است. استفاده از عنصر فلز نشان گر آغاز معماری نوین محسوب می گردد. به ترتیب بهره جویی از بتن و شیشه هم وارد میدان توسعه معماری نوین گردید. نمونه بارز معماری نوین ساختمان ایفل بود که تمامی این مصالح نوین بتن و فلز و شیشه را در خود گنجاند. ساختن سازه های به سبک معماری نوین بعد از جنگ جهانی دوم بیشتر شد. سادگی فرم و نما و همینطور بی تفاوتی معماری مدرن به تاریخ و فرهنگ تحت انتقادهای زیادی قرار گرفتند.
نگاهی به تاریخچه معماری مدرن
آرشیتکت ها به سوی جایگزینی برای طراحی داخلی از طریق ساخت شاهکارهایی با ساخت و ساز مصالح معماری نوین بودند که هم عملکردی و هم چشم‌نواز باشند. در حالی که آدلف لوس می گفت:(تزیئنات جنایت است)
جمله مشهور میس ون درروه «کمتر بیشتر است» از شیوه های محبوب عام محسوب می گردید.. روش معماری پوست و استخوان از شیوه های کاری میس بود، چون مینیمال در طراحی و اجرا، احساسی به شکل، بودن در نمای باز و پلان آزاد و به انسان دست می دهد..
مدرسه باوهاوس از آثار معماری مدرن توسط والتر گروپیوس در سال ۱۹۱۹ طراحی و ساخته شد. باوهاوس معتقد به جمله. « فرم تابع کارکرد است» بود یکی از سختی های معماری نوین در دهه ۱۹۳۰ به شمار می رفت.
نگاهی بنیادی به مفهوم و اهمیت مدرنیسم
نقطه عطف تاریخ معماری، مدرنیسم است. مدرنیزاسیون شکلی از حالت زندگی به سوی پیشرفت و مدرن می باشد. اندیشه و باور بیشتر آرشیتکت ها بدین شرح می باشد: شروع معماری نوین با آغاز خردگرایی و انسان گرایی هست. این نوع باور در قرن ۱۵ میلادی در کشور ایتالیا آغاز شد. رنسانس، دانش و انقلاب صنعتی به روند تکوین معماری نوین سرعت و شتاب بیشتری دادند. ساختمان قصر بلورین (جوزف پاکستن) از نمونه های این روند رو به شتاب محسوب می گردند.
ژانر هنر نو
هنر نو نام یک ژانر از معماری نوین در اروپا بود که ابتدا کار خود را در معماری دکوراسیون داخلی شروع کرد و سپس با تاثیر پذیرفتن از معماری گذشته و بهره جویی از فولاد و بتن و شیشه، سازه هایی با گریم هنرهای طبیعی و گیاهان (ارگانیک) به مرحله اجرا رسید.
ستون های فکری هنرنو را می توان در ژانر هنرها و صنایع دستی در قرن نوزدهم در انگلستان مشاهده کرد. این سبک در کشور های اتریش به نام سبک جدایی و در آلمان به نام روش جوان و درانگلستان به نام سبک مدرن و در فرانسه به نام ژانر هنر نو به انجام رسید.
ژانر شیکاگو
سبک شیکاگو در سال های پایانی قرن ۱۹ میلادی بنیاد و اساس خطوط راه آهن در ارتباط با منطقه خاور و منطقه باختر کشور امریکا به حساب می آمد. با گذشت دو دهه آخر قرن نوزدهم میلادی اولین سازه های با معماری نوین ساخته شد. مهندس این بازه زمانی کسی نبود جز ویلیام لی برون جنی که البته نخستین آرشیتکت این دوره محسوب می شد.
کانستراکتیویسم
هنر معماری در شیوه کانستراکتیوسم به شکل کنتاکت تئوری و سازه های طراحی شده به وسیله آرشیتکت ها هم از ژانرهای برجسته برای تبیین تکنیک های سازه های سبک مدرنیسم در میان جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم به شمار می رفت. این ژانر از کشور روسیه برخواسته است.
طراحی ماکت بنای یادبود بین الملل سوم بدست ولادیمیر تاتلین بنای مارپیچ حلزونی شکل به ارتفاع ۳۹۰ متر نمایشی هست که نمادی بود از اندیشه سوسیالیسم.
معماری ارگانیک
جنبش معماری ارگانیک واکنشی در تقابل کنش خرد گرایی مدرنیسم بود. فردریش ویلهم شیلینگ که یکی از بنیان گذاران فلسفه رمانتیک هست که باور داشت فیزیک بخشی از وجود انسان است و هیچ وجه تمایزی بین انسان و فیزیک وجود ندارد.
اندیشه هنر معماری ارگانیک ریشه در عمق و بطن فلسفه رمانتیسم دارد. رمانتیسم جنبش و ژانر فلسفی و هنری و ادبی و زیبایی شناسی بوده که در سالهای پایانی قرن ۱۸ میلادی و آغاز قرن نوزده میلادی در بخش شمال غرب قاره اروپا تشکیل شد.
معماری مدرن متأخر
یکی از معروف ترین آرشیتکت های آمریکا یعنی رایت و همینطور لکوربوزیه به عنوان استاد مسلم معماری نوین باورهایی در زمینه معماری داشت که رفته رفته از آنها فاصله گرفت و به مرور زمان با گرایش آرشیتکت های دیگر، گروهی پدید آمد. آرشیتکت دیگری که رودولف نام دارد با طراحی و اجرای دانشکده معماری ییل در کشور امریکا نمونه بسیار زیبا و دل انگیز در این سبک را ارائه داد.
معماری مدرن از چه ساختار و کارایی برخوردار است؟
مدرنیسم با تاکید بر روی نقشه و فرم های هندسی پدید آمد. سازه و فضای معماری اهمیت بسیار بالایی دارد. آرشیتکت هایی همانند فرانک لوید رایت از فضای زمین به شکلی بهره جسته اند که بر روی نما و نقشه سازه اثر بکند. حضور ساختمان بر روی زمین از ویژگی های طبیعی پروژه معماری است که به شکل نقطه‌ی آغاز برای مرتبط ساختن نمای درون و برون استفاده شده است.
به طور مثال آرشیتکت های مدرنیسم اتاق‌هایی را طراحی نموده اند که رو به پاسیو و فضای باز گشوده شده و یا دیوارها شیشه‌ای هستند که ارتباط میان نماهای بیرون و درون به وجود آورده اند. یکی از ویژگی های مهم معماری نوین سادگی در طراحی و فرم است که به جای تمرکز بر روی دکوراسیون داخلی و جزیئات.، تمرکز بر روی نمای بیرونی به عنوان یک فضای کل اهمیت دارد. معماری نوین، پاکیزگی،کارکردگرایی و سادگی را در طراحی نمای خانه ترویج داده است و فضاهای داخلی خانه و عناصر سازه ساختاری به صورت اکسپوز برای ناظر قابل نمایش هستند.
برخی از آثار معماری مدرن اجرا شده در جهان
خانه آبشار اثر فرانک لوید رایت، ویلای ساوا اثر لوکوربوزیه، موزه گوگنهایم اثر فرانک لوید رایت، خانه ، شیشه‌ای اثر فیلیپ جانسون، اپرای سیدنی اثر ایرو سرنین، برج سیگرام اثر میس ون‌درروهه
برخی از آثار معماری مدرن در ایران
موزه معماری معاصر اثر کامران دیبا، مجتمع پارک نیاوران با همکاری نادر اردلان، دانشگاه جندی شاپور و پارک شفق از آثار این دوره هستند. عبدالعزیز فرمانفرمایان.، با طراحی معماری نما و معماری نمای داخلی فرودگاه مهرآباد و ورزشگاه آزادی،معماری سبک نوین بین‌المللی را ترویج داد، بعضی از نمونه هایی مانند موزه فرش ایرانی و غرفه ایران در کانادا
معماری پست مدرن چیست؟
معماری مدرن نقاط ضعفی دارا بود که عاملی شد برای آفرینش سبکی جدید با عنوان سبک معماری پست مدرن یا (پست مدرنیسم) در معماری پست مدرن دست آرشیتکت برای آفرینش طرح های خلاقانه و جدید بسیار باز است.هدف معماری پست مدرن بوجود آوردن منطقی است تا عنوان تجدد در برابر معماری نوین را پیدا نماید.
یکی از ویژگی های برجسته ای که آرشیتکت های پست مدرنیسم برای خود عنوان می نمایند، وابستگی به شکلی از اصول متافیزیک متاخر هست . آرشیتکت های پست مدرن عنوان می کنند که عصاره های متافیزیکیسم و ابعاد مذهبی از میان برچیده شده اند، اما در پست مدرن یک بنیاد کلی همچنان وجود دارد و آن اینکه کارکرد عرفانی به بقای خود ادامه خواهد داد.
معماری مدرن و پست مدرن (یک شباهت و یک تفاوت)
معماری نوین و معماری پست مدرن شباهت های زیادی با یکدیگر ندارند اما معماری پست مدرن از بعضی ابعاد تابع معماری نوین می باشد و همین تبعیت عامل ایجاد شباهت بین معماری نوین و معماری پست مدرن می گردد.
هم معماری نوین و هم معماری پست مدرن در بهره بری از فناوری و صنعت و در هویت بخشی به جان سازه نگرش هم سو دارند. معماری پست مدرن در این موقعیت مکانی و زمانی به دنبال سادگی فرم و فضا در معماری حرکت نمی کند، به همان صورت معکوس که معماری نوین دارای کارکرد نوین و زاییدن سادگی در فرم و نما در معماری و دکوراسیون داخلی بوده و هست.
منبع: گروه معماری آریان
